Czym jest jaskra i jak się ją diagnozuje?

Gałka oczna obmywana jest przez fizjologiczną ciecz wodnistą, która źrenicą przepływa z tylnej części oka, gdzie powstaje, do przedniej części. Ta ciecz spełnia ważne funkcje: dostarcza składniki odżywcze komórkom oka oraz oczyszcza gałkę oczną ze szkodliwych produktów przemiany materii. Ciecz wodnista przedostaje się w głównej mierze przez kąt tęczówkowo‑rogówkowy, zwany inaczej kątem przesączania i usuwana jest przez naczynia żylne. Jeśli jednak dojdzie do zmian chorobowych w obrębie kąta przesączania lub nadprodukcji cieczy wodnistej, następują zakłócenia jej przepływu i dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe wywiera ucisk na nerw wzrokowy i prowadzi do jego degeneracji. Pojawiają się ubytki w polu widzenia, które bez zastosowania leczenia stopniowo rozszerzają się i z czasem może dojść do utraty wzroku.
Jaskra może także wystąpić u osób mających normalne ciśnienie wewnątrzgałkowe, u których upośledzony jest przepływ krwi przez nerw wzrokowy.

Jaskra jest chorobą nieuleczalną, jednak można zahamować postępy choroby i sprawić, aby nie doprowadziła do uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty wzroku.

Diagnostyka jaskry

Jaskrę diagnozuje się na podstawie specjalistycznych badań lekarskich. Należą do nich: badanie ostrości widzenia z bliska i daleka, badanie ciśnienia oka, dna oka i ocena tarczy nerwu wzrokowego, badanie pola widzenia oraz przede wszystkim gonioskopia i tomografia optyczna.

Gonioskopia to podstawowa procedura medyczna w sytuacji podejrzenia jaskry. Badanie wykonywane jest przy użyciu gonioskopu – specjalistycznego przyrządu optycznego, za pomocą którego lekarz ocenia drogę przepływu w oku cieczy wodnistej. Określa szerokość i stan kąta przesączania oraz inne parametry pozwalające prawidłowo zdiagnozować ewentualną chorobę. Badanie trwa ok. 10 min. i polega na przyłożeniu aparatu bezpośrednio do powierzchni gałki ocznej, w związku z tym wymaga znieczulenia powierzchni oka. Po znieczuleniu oka może pojawić się jego zaczerwienienie, przemijające nieostre widzenie lub wrażenie obecności ciała obcego w oku. Wszystkie te dolegliwości ustępują po ustąpieniu znieczulenia. Wynik gonioskopii znany jest bezpośrednio po jej wykonaniu.

Tomografia optyczna jest badaniem obrazowym tylnego odcinka oka. Pozwala na określenie, czy ilość włókien nerwowych tarczy nerwu II jest w granicach normy. Powtarzanie badania wskazuje na ewentualne zmniejszanie się ilości włókien. Kontrolna tomografia optyczna jest niezbędna do oceny skuteczności podjętego leczenia.

Jaskra rozpoznawana jest w sytuacji podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego i uszkodzenia tarczy nerwu II, czego efektem jest powstanie ubytków w polu widzenia.

Konsultacja merytoryczna:
Dr n. med. Andrzej Lipiński – specjalista chorób oczu, członek Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, Centrum Medyczne Dom Lekarski w Szczecinie.