Jak dbać o nogi, aby nie mieć żylaków

Na powstanie żylaków ma wpływ nie tylko zdrowie zastawek, ale także harmonijna praca całego układu żylnego. W skład układu żylnego wchodzą żyły głębokie, powierzchowne i przeszywające (przechodzące pomiędzy układem żył głębokich a powierzchownych). Żyły głębokie w kończynie dolnej przebiegają w pobliżu kości, często wspólnie z jednoimiennymi tętnicami. Nie są widoczne na zewnątrz i nie poddają się klasycznym badaniom przez skórę. Ich stan można określić jedynie na podstawie badań obrazowych (USG z dopplerem, flebografia). Są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu naczyniowego kończyny, ponieważ przepływa przez nie ok. 85% krwi. Żyły powierzchowne przebiegają pod powierzchnią skóry. Można je obserwować i niekiedy zbadać palpacyjnie u szczupłych pacjentów. To właśnie na żyłach powierzchownych najczęściej tworzą się żylaki. Przepływa przez nie ok. 15% krwi (poza stopami, na których przepływ krwi przez żyły powierzchowne jest większy), dlatego w przypadku żylaków bez szkody dla zdrowia mogą zostać usunięte. Najistotniejsze żyły powierzchowne ulegające niewydolności w chorobie żylakowej to żyła odpiszczelowa wielka, która uchodzi do żyły udowej w pachwinie i żyła odstarzałkowa przechodząca na tylnej powierzchni goleni. Łączy się ona u większości ludzi w dole podkolanowym z żyłą podkolanową. Czasem może również uchodzić do układu głębokiego wyżej lub niżej lub łączyć się z żyła odpiszczelową na rożnej wysokości. Z tego względu przed podjęciem leczenia niezbędna jest dokładna diagnostyka anatomiczna przebiegu żył. Na innych, drobniejszych żyłach powierzchownych także mogą tworzyć się żylaki. Żyły przeszywające (perforatory) stanowią połączenie układu żył powierzchownych z żyłami głębokimi lub połączenie systemów żył powierzchownych biegnących na różnych głębokościach. Przepływa nimi krew z żył powierzchniowych do żył głębiej położonych oraz do żył głębokich, a kierunek przepływu krwi jest kontrolowany zastawkami żylnymi. Niewydolność zastawek powoduje zmianę kierunku przepływu i cofanie się krwi lub jej przedostawanie się w kierunku powierzchni skóry w żyłach przeszywających.

Rodzaje żylaków kończyn dolnych

Ze względu na sposób rozwoju mówi się o żylakach pierwotnych i wtórnych. W żylakach pierwotnych stan żył głębokich i przeszywających jest właściwy, a pojawienie się żylaków pierwotnych wywołane jest skłonnościami genetycznymi z równoczesnym wystąpieniem innych czynników ryzyka.

Na rozwój żylaków pierwotnych mają wpływ:

• mała aktywność ruchowa, ale jednocześnie nadmierny, obciążający układ żylny wysiłek fizyczny,
• otyłość,
• wielokrotne ciąże,
• stojący lub siedzący charakter pracy,
• antykoncepcja i leczenie hormonalne,
• palenie papierosów,
• nieleczona niewydolność zastawek żylnych wykryta badaniem USG.

Żylaki wtórne pojawiają się w wyniku przebytych chorób, których cechą jest to, że w układzie żylnym dochodzi do uszkodzenia zastawek oraz refluksu. Przyczyną żylaków wtórnych są stany pozakrzepowe powstające w wyniku nieleczonego bądź nieprawidłowo leczonego zakrzepowego zapalenia żył, powikłania zakrzepicy, przewlekła niewydolność żylna, niedrożność lub niewydolność układu głębokiego, przewlekłe choroby narządu rodnego, a także guzy jamy brzusznej, które zakłócają odpływ krwi z kończyn dolnych.

Powodem pojawienia się żylaków wtórnych mogą być również wrodzone lub powstałe w wyniku urazów albo operacji przetoki – niewłaściwe połączenia pomiędzy żyłami a tętnicami.

Ze względu na objawy kliniczne wyróżnia się:

• teleangiektazje – tzw. pajączki, drobne naczynia występujące na powierzchni ud, podudzi, w okolicach dołów podkolanowych i kostek,
• żylaki siatkowate – najczęściej niewielkie, ale wielokrotne, obejmujące duże powierzchnie kończyny dolnej,
• żylaki pniowe (żyły odpiszczelowej, żyły odstrzałkowej) – dobrze widoczne w postaci z czasem powiększających się zgrubień na przyśrodkowej lub tylnej powierzchni goleni,
• żylaki innych żył – mogą występować na różnych żyłach, a ich rozmiar nierzadko bywa większy niż żylaków pni,
• przewlekłą niewydolność żylną – zespół wielu objawów: uwidocznione żylaki, kurcze i bóle łydek, obrzęki kostek, a w dalszej kolejności stwardnienie skóry, przebarwienia i zmiany zapalne.

Konsultacja merytoryczna:
Dr n. med. Wojciech Rybak – specjalista chirurg, flebolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej w Klinice Ars Estetica.