Wady zgryzu u dzieci i sposoby ich leczenia

Uśmiech swojego dziecka jest dla każdego rodzica największą nagrodą za wszystkie codzienne trudy. Nie ma w tym cienia przesady, ponieważ “dobre mienie, perły, kamienie” mogą być cenne, jednak w zestawieniu ze zdrowiem i szczęściem naszej pociechy tracą swój cały blask.

Dziecięcy uśmiech to nie tylko miód na serce rodziców i dziadków. To także sposób kontaktu z otoczeniem, nawiązywania przyjaźni i bycia akceptowanym w grupie. Nawet najczystsze serce i intencje mogą zostać odrzucone, jeśli nie towarzyszy im uroda fizyczna. Może to niesprawiedliwe, ale tak już jest. Dlatego tak ważne jest zadbanie o kształtowanie prawidłowego rozwoju naszej pociechy, aby jego lub jej uśmiech był przepustką do świata i do serc innych ludzi.

Wadliwy zgryz może również oznaczać problemy zdrowotne, trudność z zachowaniem właściwej higieny jamy ustnej, zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnych oraz niepotrzebne ubytki i krótsza żywotność uzębienia.

Zły zgryz u dzieci

Prawidłowy zgryz u dziecka jest istotny w następujących obszarach jego rozwoju:

• kształtowanie się twarzoczaski, jej proporcje i symetria;
• rozwój uzębienia, zachowanie łuków i przestrzeni międzyzębowych;
• obciążenie przy pracy, dystrybucja siły zgryzu;

Wadliwy zgryz, utrwalony brakiem aparatu ortodontycznego, może przynieść skutki trudne do późnej korekty. Choć warto tu zauważyć, że jest to możliwe właściwie w każdym wieku.

Jednak to nie wszystko, nadmiernie ściśnięte zęby powodują zatrzymywanie się pokarmów w szczelinach międzyzębowych, które trudno domyć. Nadmierne szorowanie lub flosowanie (czyszczenie nitką dentystyczną) może prowadzić do podrażnień dziąseł lub jego uszkodzenia. Skutkiem czego, ząb i dziąsła są bardziej podatne na infekcję bakteryjną, a szkliwo na osadzanie się kamienia.

Drugim negatywnym zjawiskiem jest nadmierne obciążenie pojedynczego zęba przy wadliwym zgryzie. Prowadzi to do pękania szkliwa, kruszenia się jego krystalicznej natury. W efekcie zaczynają pojawiać się ubytki, a nawet głębokie pęknięcia prowadzące z czasem do złamania zęba.

Kategorie wad zgryzu

Lepiej zapobiegać niż leczyć. Ortodoncja dziecięca pozwala na profilaktykę, diagnozę i leczenie wad zgryzu u dziecka w każdym wieku. Jednakowo w przypadku wad wrodzonych, powodowanych przez czynniki genetyczne lub zewnętrzne (np. niewłaściwa dieta w ciąży), jak i wad nabytych. Te drugie wykształcają się najczęściej przez tzw. parafunkcje, czyli nawyki ruchowe, które nie mają związku z prawidłową pracą układu stomatognatycznego (zęby, kości, ścięgna, mięśnie i pozostałe tkanki jamy ustnej). Wady nabyte mogą też być skutkiem urazów powypadkowych.

Drugą kategorią wad są nieprawidłowości wynikające ze złego, przestrzennego ustawienia żuchwy. W tym zakresie możemy wyróżnić wady pionowe, poziome i poprzeczne. Wadą pionową zgryzu wynikającą z cofnięcia żuchwy jest tyłozgryz i tyłożuchwie, a z nadmiernego wysunięcia do przodu – przodozgryz i przodożuchwie.

Wadami poziomymi określamy nieprawidłowości zgryzowe takie jak zgryz otwarty lub zagryz głęboki. Ich skutkiem jest niewłaściwe rozłożenie siły zgryzu i nadmierne obciążenie wybranych zębów. Wizualnie, mogą objawiać się półotwartym zgryzem lub chowaniem się dolnych zębów za linią górnych.

Trzecią kategorią są wady poprzeczne. Polegają one na niesymetrycznym, krzyżowym złożeniu się łuków zębowych górny i dolnych lub tzw. przewieszonym — zbytnim wysunięciem lub schowaniem linii zębów. Do wad poprzecznych zgryzu zaliczamy także przemieszczenie żuchwy.

Najczęstsze wady zgryzu u dzieci

Do najczęstszych wad zgryzu u dzieci zaliczamy:

• Stłoczenie — zaburzenie prawidłowej linii zębów z powodu wolniejszego rozwoju kostnego niż zębowego;
• Szparowatość – odwrócenie stłoczenia, może okresowo występować przy rozwoju podstawy kostnej i przedłużonej obecności zębów mlecznych;
• Zatrzymany ząb — niewyrznięcie zęba, zatrzymanie jego rozwoju na poziomie kości lub dziąsła, częściej występujące w przypadku zębów tylnych, np. ósemek
• Brak zawiązków zębowych — skutkiem czego naturalnie wypadające zęby mleczne nie są zastępowane przez zęby stałe, w efekcie powstają przerwy międzyzębowe.

Ocena wady zgryzu można dokonać u dzieci o pełnym uzębieniu mlecznym. Wizyta kontrolna zalecana jest w okresie rozwoju i rozpoczęcia wymiany uzębienia na stałe, tj. w wieku od 7 do 9 lat oraz w okresie zakończenia wyrzynania się zębów stałych, tj. od 10 do 12 lat.

Korekta wad zgryzu

Leczenie ortodontyczne wad zgryzu wykorzystuje aparaty na zęby, ruchome lub stałe. Aparaty ruchome (akrylowe) zalecane są w okresie wypadania “mleczaków” i rozwoju zębów stałych u dziecka, a stałe gdy uzębienie jest już kompletne. Zadaniem aparatu ortodontycznego jest przywrócenie właściwego ustawienia zębów i tym samym korekta zgryzu.

Aparat ruchomy zazwyczaj ubiera się na noc (aparat jednoczęściowy), choć można je także nosić za dnia (aparat dwuczęściowy). Może przeszkadzać jednak podczas jedzenia i picia, a z powodu osadzającego się na nich pokarmu, wymagać dodatkowej higieny.

Aparat stały, jest przymocowany do zębów specjalnym klejem, pozwalają na lepszą korektę wady zgryzu. Nie wszyscy młodzi ludzie akceptują jednak fakt, że zęby ich są „uzbrojone” stalą nierdzewną. Zamiast tego można zastosować aparat ortodontyczny przezierny lub ceramiczny w kolorze zbliżonym do uzębienia.