Jakie są metody leczenia jaskry oraz ile kosztują?

Jaskra pierwotna z otwartym kątem

Najczęściej występująca jaskra pierwotna z otwartym kątem jest chorobą nieuleczalną, jednak jej postęp można zahamować. Z racji tego, że czynnikiem przyspieszającym rozwój schorzenia jest wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, leczenie farmakologiczne w postaci kropli ma za zadanie obniżać je. Leki przyjmowane do końca życia pozwalają na utrzymanie prawidłowej wartości ciśnienia w gałkach ocznych. Ten sposób leczenia wymaga dużej dyscypliny ze strony pacjenta i konsekwencji, zarówno w codziennym aplikowaniu leków, jak i w systematycznym poddawaniu się kontroli lekarskiej. Krople stosowane w dużych ilościach mogą prowadzić do uszkodzenia rogówki.

W leczeniu jaskry pierwotnej z otwartym kątem stosuje się również trabekuloplastykę – zabieg laserowy, który może zastąpić leczenie farmakologiczne lub spowodować brak konieczności włączenia kolejnego leku farmakologicznego. Trabekuloplastyka ma za zadanie udrożnienie otworów odpływowych, które w wyniku mian zachodzących w oku ulegają stopniowemu zanieczyszczeniu.

Trabekuloplastyka może być wykonana przy użyciu lasera argonowego (ALT) lub lasera neodymowego Nd‑YAG (nosi wówczas nazwę selektywnej trabekuloplastyki laserowej SLT). Selektywna trabekuloplastyka laserowa SLT może być powtarzana, jeśli pierwszy zabieg okazał się niewystarczający lub gdy po kilku latach od jego wykonania otwory odpływowe cieczy wodnistej ponownie wymagają udrożnienia. W praktyce jednak często brak jest możliwości powtórzenia zabiegu, dlatego ALT nie jest najlepszym rozwiązaniem.

Jaskra wtórna z otwartym kątem

Wskazaniem do wykonania trabekuloplastyki jest również jaskra wtórna z otwartym kątem. Jaskra wtórna otwartego kąta jest nabyta. Pojawia się u pacjentów w efekcie stanów chorobowych oczu (np. współwystępującej zaćmy – jaskra torebkowa lub nieprawidłowego wklęsłego ukształtowania tęczówki – jaskra barwnikowa). W przywołanych przykładach jaskra rozwija się w wyniku stopniowego osadzania się wokół otworu odpływowego złuszczonych fragmentów zmętniałej soczewki (jaskra torebkowa) lub barwnika pochodzącego z uszkodzonych komórek tęczówki (jaskra barwnikowa). Wykonanie trabekuloplastyki udrażniającej otwory odpływowe (w przypadku jaskry z współwystępującą zaćmą często wykonuje się również wymianę naturalnej soczewki z zaćmą na soczewkę sztuczną) skutkuje obniżeniem ciśnienia wewnątrzgałkowego i brakiem zagrożenia uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Przeciwwskazaniem do trabekuloplastyki jest jaskra zaawansowana w stopniu znacznym. W sytuacji jej wystąpienia obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego nie jest możliwe do takiego poziomu, aby można było mówić o sukcesie terapeutycznym. Jednocześnie zabieg może doprowadzić do chwilowego zwiększenia ciśnienia, co nawet przy wystąpieniu przejściowym dla oka z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym jest bardzo niebezpieczne.

Jaskrę z otwartym kątem przesączania u osób, u których stosowane leczenie nie dało rezultatu, można leczyć przy wykorzystaniu przeciwjaskrowego implantu żelowego XEN. Implant XEN to cieniutka elastyczna rurka o długości 6 mm i średnicy zewnętrznej 120 mikrometrów, która wszczepiona na stałe w przednią część oka staje się nową drogą odpływu dla płynu. Powoduje to obniżenie ciśnienia wewnątrz gałki ocznej i zwiększa szansę zachowania wzroku u pacjentów dotkniętych jaskrą.

Wszczepienie implantu przeciwjaskrowego jest zabiegiem minimalnie inwazyjnym. Odbywa się po zastosowaniu znieczulenia miejscowego lub ogólnego i trwa ok. 15–20 minut. Po zabiegu najczęściej jeszcze tego samego dnia pacjent może opuścić szpital.

Jaskrę średnio zaawansowaną i zaawansowaną leczy się zabiegiem endocyclofotokoagulacji ECP. Jest to nowoczesna metoda obniżenia ciśnienia śródgałkowego za sprawą zmniejszenia produkcji cieczy wodnistej przez ciało rzęskowe. Przy użyciu mikroendoskopu laserowego ciało rzęskowe poddawane jest częściowej destrukcji, po której następuje redukcja ciśnienia. Pozwala to na zaprzestanie stosowania leków lub ich znaczące ograniczenie. Zabieg przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym jest efektywny i bezpieczny, jednak można go wykonać tylko w oku ze sztuczną soczewką. Jest wykonywany u osób po operacji zaćmy lub jednocześnie z operacją zaćmy.

Jaskra pierwotna z zamykającym się kątem

Jaskra pierwotna może być dziedziczona. Nieprawidłowości związane z odprowadzaniem cieczy wodnistej wynikają z budowy anatomicznej oka. Choroba objawia się sporadycznie pojawiającym się wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego i bólem wynikającym z zamknięcia kąta. Objawy te nawracają i mogą przejść w stan przewlekły. Może również dojść do ostrego napadu jaskry wynikającego z gwałtownego zamknięcia kąta przesączania. Taki atak jaskry wymaga natychmiastowej interwencji okulistycznej, ponieważ może doprowadzić do bardzo istotnego uszkodzenia narządu wzroku, włącznie z ostateczną utratą wzroku w chorym oku.

Wyróżnia się trzy rodzaje jaskry pierwotnego zamknięcia kąta:

• spowodowane zbyt dużą soczewką (soczewka wraz z wiekiem zwiększa wymiary), która sprawia, że kąt przesączania pomiędzy rogówką i tęczówką jest za wąski, by prawidłowo odprowadzać ciecz,
• wynikające ze zbyt płaskiej tęczówki i jednocześnie dużego ciała rzęskowego przylegającego do tęczówki i blokującego kąt przesączania,
• będące połączeniem obu tych nieprawidłowości anatomicznych.

Jaskrę pierwotną z zamykającym się kątem można całkowicie wyeliminować poprzez zastosowanie zabiegu operacyjnego. Usunięcie wady anatomicznej skutkuje bowiem usunięciem czynnika wywołującego chorobę. W jaskrze pierwotnej z zamykającym się kątem stosuje się laserowy zabiegi irydotomii i/lub irydoplastyki oraz zabiegi operacyjne.

Irydotomia polega na wykonaniu przy użyciu lasera przy podstawie tęczówki otworu. Tym otworem ciecz wodnista przedostaje się z pominięciem źrenicy z tylnej części oka do przedniej. Następuje wyrównanie ciśnienia w tylnej i przedniej komorze oka, co skutkuje otwarciem kąta przesączania na całym obwodzie albo ewentualnie na połowie obwodu. Irydotomię zawsze wykonuje się na obu oczach. Irydoplastyka jest zabiegiem stosowanym samodzielnie lub jako przygotowanie do irydotomii. Polega na laserowym spłaszczeniu stoku tęczówki i obkurczeniu tęczówki. Zabieg ten pozwala na szersze otwarcie wąskiej szczeliny kąta.

W przypadku zbyt dużej soczewki ocznej stosuje się operacyjną wymianę soczewki naturalnej na mniejszą sztuczną. Często jest to również wymiana spowodowana obecnością zaćmy. W wyniku zabiegu uzyskuje się natychmiastowe ostre widzenie (wyleczenie zaćmy) i otwarcie drogi odpływu cieczy wodnistej (wyleczenie jaskry pierwotnej).

W jaskrze pierwotnej z zamykającym się kątem wykonuje się również operację trabekulektomii – sztucznej przetoki lub wszczepienia implantu drenującego. Trabekulektomia, poprzez wycięcie fragmentu niedrożnej części, wytwarza nową drogę odpływu cieczy wodnistej. W wyniku operacji pod górną powieką wytworzony zostaje pęcherzyk filtracyjny, którego prawidłowe działanie utrzymuje się przez kilka lat.

Jaskra wrodzona

Jaskra wrodzona pierwotna u niemowląt w pierwszej kolejności leczona jest operacyjnie. Zabieg operacyjny powinien być przeprowadzony do czasu ukończenia przez dziecko 1. roku życia, daje bowiem wówczas największe szanse na poprawę wzroku. Leczenie operacyjne powinno być uzupełnianie leczeniem farmakologicznym. W przypadku starszych dzieci, u których jaskrę pierwotną stwierdzono w wieku kilku lub kilkunastu lat lub w przypadku jaskry wrodzonej wtórnej kolejność leczenia jest odwrotna – najpierw stosuje się farmakoterapię, a dopiero w sytuacji, gdy nie przynosi ona rezultatów, wykonuje się zabieg chirurgiczny.
Jaskrze wrodzonej nie można zapobiec. Jest chorobą nieuleczalną i wymaga systematycznej kontroli okulistycznej oraz bardzo często przyjmowania leków do końca życia.

Cena

Operacja zaćmy metodą fakoemulsyfikacji – od ok. 3000 zł do ok. 6000 zł
Laserowe zabiegi leczenia jaskry (irydotomia, irydoplastyka) – od ok. 300 zł do ok. 600 zł
Operacja jaskry metodą trabekulektomii – od ok. 2500 zł do ok. 6000 zł
Selektywna trabekuloplastyka laserowa SLT – ok. 300 zł
Stent XEN – ok. 6500 zł
Endocyclofotokoagulacja ECP – od ok. 3000 zł

Konsultacja merytoryczna:
Dr n. med. Andrzej Lipiński – specjalista chorób oczu, członek Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, Centrum Medyczne Dom Lekarski w Szczecinie.