Obrazowe badania diagnostyczne

Podstawowym czynnikiem warunkującym możliwość leczenia choroby jest postawienie prawidłowej diagnozy. Badania diagnostyczne mają na celu rozpoznanie choroby na podstawie jej objawów, badania lekarskiego i wyników specjalistycznych badań. Jednym z rodzajów takich badań są badania obrazowe, wykorzystujące różne techniki w celu unaocznienia widoku badanego narządu.

Badanie rentgenowskie

• konwencjonalne – najstarszy rodzaj obrazowania chorób; wiązki promieni elektromagnetycznych (zwanych rentgenowskimi – od ich odkrywcy Roentgena), powstałych w lampie rentgenowskiej, przepuszczane są przez tkanki pacjenta; ulegają w nich pochłanianiu; po przejściu przez tkanki promienie X są rejestrowane i rzutowane na błonę filmową; promienie X w nadmiernej ilości są szkodliwe dla organizmu i mogą nie dawać dokładnego obrazu uszkodzonych elementów ciała,
• cyfrowe – obraz rentgenowski powstaje nie analogowo, na błonie filmowej rtg, a na płycie pamięciowej komputera, z której przegrywany jest na płytę przenośną.

Tomografia komputerowa (CT)

Wykorzystuje promieniowanie X emitowane przez lampę rtg poruszającą się w specjalnym aparacie ruchem okrężnym wokół pacjenta. Natężenie promieniowania i jego zmiany są rejestrowane, przetwarzane elektronicznie, a następnie rekonstruowane. Badanie może być wykonane przy wykorzystaniu opartych na jodzie środków kontrastowych, które uwydatniają obraz. Może mieć charakter dynamiczny – tak określane jest badanie wykonywane w momencie podawania lub bezpośrednio po podaniu środka kontrastowego.

Wyróżnia się trzy systemy tomografii komputerowej:

• tradycyjny – zdjęcia wykonywane są „skokami” wynikającymi z przesuwania się stoły, na którym leży pacjent; w trakcie wykonywania zdjęcia pacjent musi wstrzymać oddech, pomiędzy „skokami” może oddychać,
• spiralny – stół, na którym leży pacjent, przesuwa się stałym ruchem, a zdjęcia wykonywane są przez lampę poruszającą się cały czas wokół pacjenta,
• wielorzędowy – detektory, które odbierają promieniowanie wysyłane przez lampę, umieszczone są w kilku lub kilkunastu rzędach (w systemie tradycyjnym i spiralnym tylko w jednym rzędzie), co pozwala na uzyskanie większej liczby przekrojów ciała i skrócenie casu badania.

Tomografia komputerowa wykorzystywana jest w badaniach kręgosłupa, układu kostnostawowego, struktur wewnątrzczaszkowych, układu nerwowego, klatki piersiowej, jamy brzusznej, układu naczyniowego.

Rezonans magnetyczny (MRI)

Rezonans magnetyczny wykorzystuje silne pole magnetyczne oddziałujące na atomy wodoru znajdujące się w organizmie pacjenta. Komora urządzenia emitującego pole magnetyczne, w której umieszczony jest pacjent, wysyła fale radiowe. Docierają one do atomów wodoru zawartych w ciele pacjenta i wywołują ich odpowiedź, która jest rejestrowana przez aparat i po przetworzeniu pojawia się na ekranie monitora w postaci szarości i zaczernień.

Rezonans magnetyczny stosuje się w diagnostyce tkanek miękkich, przepuklin, wszystkich stawów, w badaniach układu kostnego, struktur wewnątrzczaszkowych, badaniach układu nerwowego, podejrzeniach schorzeń mózgu i rdzenia kręgowego, naczyń krwionośnych i przepływu krwi, żeńskich narządów rodnych i gruczołu krokowego u mężczyzn. Podobnie jak tomografia komputerowa rezonans magnetyczny może być stosowany po podaniu środków kontrastowych.

Ultrasonografia

Ultrasonografia w celu wytworzenia obrazu badanego elementu ciała wykorzystuje ultradźwięki – fale akustyczne, które rozchodzą się tkankach i ulegają przemianom (odbijają się, załamują, rozpraszają, itp.). braz uzyskany za pomocą fal dźwiękowych może być jedno-, dwu- a w ostatnim czasie nawet trzy- i czterowymiarowy. Ultrasonografią bada się miękkie narządy wewnętrzne. Pierwszym zastosowaniem ultrasonografii w medycynie była diagnostyka płodu.

Badanie USG pozwala zobaczyć tkanki miękkie i narządy w ruchu, określić ich dokładny wymiar i głębokość położenia i przepływ krwi. Jest badaniem nieinwazyjnym. Jedną z odmian USG jest USG Dopplera – badanie naczyń krwionośnych pozwalające zdiagnozować prędkość i kierunek przepływu krwi w naczyniach krwionośnych metodą fali ciągłej, metodą impulsową i kodowania kolorem.

Scyntygrafia

Badanie scyntygraficzne polega na dostarczeniu do badanych tkanek i narządów (dożylnie, rzadziej doustnie lub metodą wziewną) niewielkiej ilości izotopów promieniotwórczych, które emitują promienie gamma. Jest ono rejestrowane za pomocą detektorów umieszczonych na zewnątrz badanej struktury i pozwala zobrazować badany narząd oraz ocenić jego funkcjonowanie (np. przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego, krwi, żółci, moczu).

Scyntygrafię stosuje się w celu zdiagnozowania pracy nerek, żołądka, wątroby, dwunastnicy, tarczycy, przepływów płynów w organizmie, znalezienia ognisk zapalnych i ewentualnych ognisk chorób w organizmie oraz np. wówczas, gdy należy stwierdzić, czy stosowane leczenie jest skuteczne.